Ιερά ή Ελευσίνια Οδός. Την έχουν υμνήσει, μεταξύ άλλων, ο Αγγελος Σικελιανός («Τι ήταν για μένα αυτός ο δρόμος / πάντα σα δρόμος της Ψυχής») και ο Χένρι Μίλερ («δεν πρέπει να την πατάνε αυτοκίνητα, είναι ειδωλολατρική οδός»). Την ξέρουν όλοι οι Ελληνες, αλλά κι ο μέσος καλλιεργημένος πολίτης του κόσμου, Δύσης και Ανατολής.
- Διαφημιση -
Σήμερα στενάζει από το κυκλοφοριακό, από τον σταθμό απορριμματοφόρων του Δήμου Αθηναίων (μέσα στα όρια του Δήμου Αιγάλεω!), είναι παραμελημένη, κακοφωτισμένη, με κακό στραβό οδόστρωμα που σχηματίζει λίμνες όταν βρέχει, με λακκούβες, με παρατημένα άθλια παρτέρια, σκουπίδια, βρόμα, φιλοξενεί το Γεωπονικό Πανεπιστήμιο, συνεργεία, βιοτεχνίες, παλιατζίδικα, κινέζικα, τριτοκοσμικά παζάρια μέχρι πρότινος, μπαρ και πίστες διασκέδασης.
Αλλά δεν χάνει την αίγλη της. Επιμένει να μας θυμίζει, με τ’ όνομά της, έναν άλλο πολιτισμό, με άλλες αξίες, πολύ διαφορετικές απ’ τις σημερινές. Η ζωή της αρχίζει στην Υστεροελλαδική περίοδο (1600-1100 π.Χ.). Επί χίλια τουλάχιστον χρόνια τη μυούσε στα θεία η πολυπληθής πομπή των Ελευσινίων Μυστηρίων που ξεκίναγε από την Ακρόπολη και κατέληγε στο Ιερό της Δήμητρας και στο Τελεστήριο. Την έχουν περπατήσει, υποθέτουμε, όλοι οι μεγάλοι Ελληνες της αρχαιότητας, οι Αθηναίοι σίγουρα (Πλάτωνας, Σωκράτης, Περικλής, Αισχύλος, Επίκουρος, Ιουλιανός, Πρόκλος κ.ά.). Μπορεί κι ο Μεγαλέξαντρος με τον Βουκεφάλα του ή το καταραμένο φίδι.
Τι κάνουμε, λοιπόν, με τη διάσημη αθηναϊκή Ιερά Οδό που αποτυπώνει όλη την Ιστορία και τον πολιτισμό της Ελλάδας; Την αφήνουμε όπως είναι, κόσμημα της χαλκέντερης αβελτηρίας μας, ή προσπαθούμε να την αναδείξουμε αφού είναι εφικτό, δεδομένου ότι δεν έχει ανασκαφεί ποτέ, μόνο λόγω των εργασιών του μετρό που αποκάλυψαν σημαντικά ευρήματα (αν και όχι τα πολυτελή ταφικά παρόδια μνημεία της) με κορυφαίο το αναλλοίωτο ίχνος της στο μετρό του Αιγάλεω. Η Ελευσίνα, Πολιτιστική Πρωτεύουσα της Ευρώπης 2021, επιλέχτηκε ακριβώς για να τιμηθούν η ιερά Ελευσίνα (την καταστροφή της περιγράφει ο ιστορικός Ευνάπιος) και τα 200 χρόνια από την Επανάσταση, και μας χαρίζει την τελευταία, μάλλον, ευκαιρία να δείξουμε λίγη οξύνοια και αυτοσεβασμό.
- ΔΙΑΦΗΜΙΣΗ -
Δηλαδή, να αναδείξουμε, με μικρό σχετικά κόστος, επιλεγμένα σημεία της αρχαίας Ιεράς Οδού, που βαίνει παράλληλα ή ταυτίζεται με τη σημερινή, και να ευπρεπίσουμε τη φυσιογνωμία και τον ψυχισμό μας. Καιρός δεν είναι;
Η σχολή σεμιναρίων «Ανοιχτή Τέχνη», την οποία συντονίζω, απευθύνθηκε στη δρα Αναστασία Λερίου, αρχαιολόγο, που έχει γράψει ένα σπουδαίο λεύκωμα (έκδοση Δήμος Αιγάλεω, 2008): «Ιερά Οδός, αναζητώντας το ίχνος», της έθεσε υπ’ όψιν κάποιες προτάσεις μας και ζήτησε την επιστημονική συνδρομή της. Η δρ Λερίου ανταποκρίθηκε και είμαστε σε θέση να δημοσιοποιήσουμε πλέον τις προτάσεις μας και να τις υποβάλουμε αρμοδίως (υπουργεία ΠΕΧΩΔΕ, Πολιτισμού, Περιφέρεια Αττικής, Δήμους Αθηναίων, Αιγάλεω, Ασπροπύργου, Ελευσίνας, Χαϊδαρίου, Επιτροπή Ελευσίνα 2021, ΚΑΣ).
- ΔΙΑΦΗΜΙΣΗ -
Οι προτάσεις μας:
- Ανάδειξη της πορείας των μυστών-λατρευτών από τον Κεραμεικό (σημερινή οδός Πειραιώς) έως τα Ελευσινιακά Ιερά, μέσω πινακίδων, μακετών (σε μικρό ή μεγαλύτερο μέγεθος), εικαστικών παρεμβάσεων κ.λπ. Εμφαση στα μνημεία, που είναι ορατά σε διάφορα σημεία της Ιεράς Οδού και στις στάσεις που έκαναν οι μύστες, προκειμένου να γίνουν σύγχρονα δρώμενα. Ανάρτηση σε πινακίδα/πινακίδες του ποιήματος του Σικελιανού «Ιερά Οδός».
- Επέκταση, ει δυνατόν, και καλύτερη σήμανση του ίχνους στο μετρό Αιγάλεω, που μπορεί να «στεφανωθεί» με ελιές σε παρτέρια· άλλωστε μέχρι εκεί έφτανε ο περίφημος Αττικός Ελαιώνας. Ανάδειξη του χώρου της Ιεράς Ελιάς ή Ελιάς του Πλάτωνα.
- Ανάδειξη του ναού του Δαφνηφόρου Απόλλωνα (κι αυτόν ο Ελγιν τον καταλήστευσε), δίπλα από την ανακαινισμένη μονή Δαφνίου με τα γνωστά ψηφιδωτά. Ανάδειξη του Ιχνους στον Διομήδειο Κήπο. Ανάδειξη του «άγνωστου» ναού της Αφροδίτης, δεξιά, πριν τον Σκαραμαγκά, ώστε να γίνει επισκέψιμος καθημερινώς. Πιθανώς ανασκαφή στον «παρθένο» χώρο αυτόν.
- Διερεύνηση και ανάδειξη της πορείας του ορεινού σκέλους της Ιεράς Οδού, πίσω από το Ιερό της Αφροδίτης.
- Περαιτέρω ανασκαφή και συντήρηση του μεγάλου τμήματος της Ιεράς Οδού (μπροστά στις νεροτσουλήθρες, στον Σκαραμαγκά) που οι περισσότεροι αγνοούν.
- Σωτηρία και αξιοποίηση του σημαντικού βιότοπου και της λίμνης της Κόρης (Ρειτοί ή Κουμουνδούρου), όπου γινόταν απ’ τους Αθηναίους η παράδοση του ξόανου του Ιάκχου.
- Παραδίδουμε κι εμείς. Τα της Ελευσίνας στους Ελευσίνιους. Καλή επιτυχία, γείτονες.
Τι λέτε, λοιπόν, ω άνδρες και γυναίκες Αθηναίοι κι Αθηναίες; Δεν αξίζει να αναδείξουμε την τάλαινα Ιερά Οδό; Ευκαιρία να ξεμουδιάσουμε και να ανασκουμπωθούμε. Κι όσα τυχόν μας χωρίζουν, τα συζητάμε μετά. Αλλά ας κάνουμε κάτι δημιουργικό, να τέρψουμε τις «αργοβάδιστες αρκούδες» του Σικελιανού και τη γοργόφτερη οξυδέρκεια του Χένρι Μίλερ.
ΥΓ: Διεξοδική ομιλία σχετικά με την αρχαιολογική αξία των μνημείων της Ιεράς Οδού και την ανάδειξή της δόθηκε χθες από τη δρα Αναστασία Λερίου στην αίθουσα εκδηλώσεων της Ανοιχτής Τέχνης.
*συγγραφέας
Ακολουθήστε το «ΘΡΙΑΣΙΟ» στο Google News, Facebook & Twitter
